قانون گذار، در قانون و حقوق مدنی، بسیار برای قراردادهای منعقد شده میان افراد و تعهداتی که به واسطه این قراردادها و عقود، اعم از معین یا نامعین، برای افراد ایجاد می گردد، احترام قائل بوده و با اندکی مسامحه می توان گفت، برای عدم پایبندی به آن ها، ضمانت اجراهای حقوقی نظیر جبران خسارت، الزام به ایفای تعهد و… پیش بینی کرده است.
به همین سبب، افراد ملزم هستند به قراردادهای منعقده، پایبند باشند و نمی توانند به راحتی، نسبت به برهم زدن آن ها، اقدام کنند؛ مگر اینکه از نهادهای حقوقی پیش بینی شده در قانون، نظیر فسخ استفاده کرده و یا اثبات کنند شرایط منفسخ کننده عقد، وجود دارد. با توجه به اهمیت و کاربرد این دو نهاد، تمامی کسانی که اقدام به منعقد نمودن قرارداد می کنند، باید از قواعد، مراحل، شرایط و آثار هریک، آگاه باشند.
لذا، در مقاله حاضر، در این باره که فرق فسخ و منفسخ چیست، توضیح داده خواهد شد و تفاوت این دو نهاد، از حیث شرایط، مراحل و نحوه و آثار، مورد بررسی قرار خواهد گرفت. علاقمندان به کسب اطلاعات بیشتر در خصوص این موضوع، می توانند ادامه مقاله را دنبال کنند.
فرق فسخ و منفسخ از نظر شرایط چیست
قبل از توضیح در این باره که تفاوت و فرق فسخ و منفسخ از نظر شرایط چیست؟ ضروری و لازم است تا مفهوم فسخ، همچنین مفهوم منفسخ، از منظر حقوقی، توضیح داده شود و سپس فرق فسخ و منفسخ از نظر شرایط، نحوه و مراحل و آثار، مورد بررسی قرار گیرد.
در قانون مدنی، عقود، به دو دسته عقود لازم و عقود جایز، تقسیم بندی می گردند و در عقود لازم، هیچ یک از طرفین، حق برهم زندن یک طرفه عقد را ندارد، مگر اینکه از حق فسخ یا خیارات قانونی، برخوردار باشد یا شرایطی وجود داشته که عقد، باطل بوده و یا خود به خود، از بین برود.
مقصود از فسخ، بر هم زدن یک طرفه عقد و از بین بردن تمام تعهدات ناشی از قرارداد، به صورت یک طرفه و صرفا، با اراده یکی از طرفین عقد می باشد و مقصود از منفسخ، ابطال غیر ارادی و قهری قرارداد، به حکم قانون، قرارداد یا مواردی نظیر فوت یکی از طرفین (در عقود جایز) بوده و می توان گفت، در انفساخ قرارداد، هیچ کدام از طرفین، نقشی ندارند و با وجود و تحقق دلایل مصرح قانونی یا قراردادی و عوامل قهری، این اتفاق می افتد.
بنابراین، در پاسخ به این پرسش که از نظر شرایط، فرق فسخ و منفسخ چیست؟ باید گفت، از شرایط فسخ، این است که یک یا هردو طرفین، از این حق قانونی، برخوردار باشند و اراده خود را بر اعمال آن، اظهار دارند؛ حال اینکه از شرایط منفسخ شدن قرارداد یا انفساخ، می توان به بطلان و برهم خوردن عقد، به علت عواملی نظیر خارج از اراده طرفین یا عوامل قانونی و شروط قراردادی، اشاره کرد. همچنین، باید مد نظر داشت، فسخ صرفا در عقود لازم راه دارد، اما انفساخ، هم در عقود لازم و هم جایز، قابل تحقق است.
برای روشن تر شدن موضوع، فرق فسخ و منفسخ یا همان انفساخ، می توان مثال هایی که در ادامه می آید را در نظر گرفت؛ علی، اقدام به انعقاد عقد بیع که عقدی لازم است، با رضا می نماید و در شروط عقد، درج می نمایند که علی، برای 15 روز از تاریخ انعقاد عقد، از حق فسخ برخوردار بوده و همچنین، شرط می کنند، چنانچه وجه قرارداد یا تحویل مبیع، از مورخ …/…/… حتی با یک روز تاخیر مواجه گردد، قرارداد، منفسخ، خواهد شد.
در قسمت اول این مثال، چنانچه علی بخواهد حق فسخ خود را اعمال نماید و با اراده یک طرفه، قرارداد را برهم زند، طبق شرط مندرج در قرارداد، صرفا 15 روز وقت دارد و در این 15 روز، بدون هیچ دلیلی و صرفا با اعلام اراده، می تواند به صورت یک طرفه، قرارداد را برهم زند.
در قسمت دوم مثال، در صورتی که هریک از علی یا حسن، در تاریخ مقرر شده در قرارداد، اقدام به ایفای تعهد خود، مبنی بر تحویل مبیع یا ثمن ننمایند، قرارداد، خود به خود، از بین خواهد رفت و دیگر، نمی شود آن را به حالت اولیه برگرداند مگر با انعقاد قرارداد جدید.
از دیگر مثال هایی که برای منفسخ شدن می توان زد، فوت یکی از طرفین عقد وکالت که عقدی جایز است می باشد؛ با این توضیح که بعد از فوت وکیل یا موکل، عقد بر اساس حکم قانون مدنی، خود بخود، برهم می خورد و نیاز به اعلام اراده نیست.
UgLNWoED